Maryam Namazie

Maryam Namazie – irańska działaczka feministyczna, świecka i ateistyczna

Urodziła się w Teheranie, który musiała opuścić wraz z rodziną w 1980 r. po wybuchu rewolucji w Iranie w 1979 r. Mieszkała kolejno w Indiach, Wielkiej Brytanii i USA. Obecnie znów w Wielkiej Brytanii. Zaangażowana w działalność na rzecz solidarności międzynarodowej, początkowo pracowała z etiopskimi uchodźcami w Sudanie. Gdy po wybuchu w Etiopii islamskiej rewolucji jej tajna organizacja działająca na rzecz praw człowieka, Prawa Człowieka Bez Granic (Human Rights Without Frontiers) została wykryta i zakazana, powróciła do Stanów Zjednoczonych w roku 1991, gdzie była współzałożycielką Komitetu Pomocy Humanitarnej dla Irańskich Uchodźców (CHAIR).

W 1994 roku, kiedy pracowała w obozach dla uchodźców irańskich w Turcji, gdzie nakręciła film o ich sytuacji, została wybrana Dyrektorem Wykonawczym Międzynarodowej Federacji Uchodźców Irańskich mającej swoje oddziały w ponad 20 krajach. W tym czasie prowadzi wiele kampanii skierowanych głównie przeciwko łamaniu praw człowieka w stosunku do uchodźców w Turcji i angażuje się w działalność Międzynarodowego Komitetu Przeciwko Kamienowaniu. Namazie jest również rzeczniczką „Równych Praw Teraz – Organizacji Przeciwko Dyskryminacji Kobiet w Iranie”, która działa na rzecz obrony praw kobiet oraz walczy z dyskryminacją ze względu na płeć w Iranie. Ma własny program w telewizji satelitarnej (TV International).

W swoim zaangażowaniu na rzecz świeckości Namazie nie ogranicza się tylko do kraju swojego pochodzenia. Prowadzi kampanie również w Kanadzie oraz Wielkiej Brytanii, gdzie obecnie mieszka. Licznymi publikacjami i oświadczeniami publicznymi Namazie rzuca wyzwanie relatywizmowi kulturowemu i politycznemu islamowi. Zostało to docenione przez Narodowe Towarzystwo Świeckie (National Secular Society) przyznaniem jej nagrody Secularist of the Year 2005 – jako pierwszej laureatce tej nagrody.

Podczas zamieszek w Danii po ukazaniu się karykatur Mahometa była jednym z dwunastu sygnatariuszy manifestu „Razem Przeciwko Nowemu Totalitaryzmowi” (wraz z Ayaan Hirsi Ali, Shahlą Chafiq, Caroline Fourest, Bernardem-Henri Levy, Irshadem Manji, Mehdi Mozaffari, Taslimą Nasreen, Salmanem Rushdie, Antoinem Sfeir, Philippem Valem i Ibn Warraq) zaczynającego się słowami:

„Po pokonaniu faszyzmu, nazizmu i stalinizmu świat staje w obliczu nowego globalnego totalitarnego zagrożenia: islamizmu”.

Namazie porównuje sytuację kobiet żyjących pod rządami islamskichi reżimów do nierówności społecznych w ramach apartheidu w Republice Południowej Afryki

„Z samego faktu że jesteś kobietą wynika, że nawet twoje zeznania w świetle prawa są dwukrotnie mniej wiarygodne, niż zeznania mężczyzny. Jako dziewczyna otrzymujesz w spadku połowę tego, co dziedziczy mężczyzna. Musisz nosić burkę. Wiele obszarów edukacji oraz pracy jest dla Ciebie niedostępnych, ponieważ jesteś uważana za gorszą.”

Po tym, jak w styczniu 2007 r. z inicjatywy Miny Ahadi powstała Rada Byłych Muzułmanów w Niemczech, Namazie została współzałożycielką Rady Byłych Muzułmanów w Wielkiej Brytanii (CEMB) i zaangażowała się w założenie holenderskiego oddziału – „Głównego Komitetu dla Byłych Muzułmanów” (z inicjatywy Ehsan Jani). Reprezentanci tych trzech ex – muzułmańskich organizacji podpisali „Europejską Deklarację Tolerancji”. Powstanie ex-muzułmańskich organizacji zostało określone jako „nowy renesans”. Namazie porównuje przełamywanie tabu i „coming out” muzułmańskich apostatów do „wychodzenia z szafy” homoseksualistów.

W lutym 2008 r. Namazie i Ahadi znalazły się wśród 45 „Kobiet Roku 2007”wybranych przez Elle Quebec za ich wkład w założenie ex-muzułmańskich organizacji. Raport końcowy z 2008 r. „Ofiary Zastraszania: wolność słowa w obrębie europejskich wspólnot muzułmańskich” wymienia Namazie wśród 27 europejskich osób publicznych o islamskich korzeniach, które znalazły się w centrum uwagi terrorystów ze względu na poglądy głoszone na tematy takie jak islam, homoseksualizm, praktyki religijne czy cokolwiek innego, czego ekstremiści nie mogą ścierpieć.

Namazie kieruje kampanią pod hasłem „Jedno Prawo dla Wszystkich” (One Law for All) skierowaną przeciwko rozwiązaniom wprowadzonym przez Arbitration Act z 1996. (Arbitration Act daje istniejącej w Wielkiej Brytanii od roku 1982 Islamskiej Radzie Szariatu i islamskim sądom prawo do orzekania w sprawach rodzinnych takich, jak małżeństwa, rozwody, dziedziczenie, opieka nad dziećmi ). Jej zdaniem prawo szariatu jest niesprawiedliwe i dyskryminujące, szczególnie w stosunku do kobiet i dzieci.

„Prawa i sprawiedliwość są przeznaczone dla ludzi, a nie dla religii ani kultur”

Kampania rozpoczęła się 19 grudnia 2008 r. podczas 60 rocznicy podpisania Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Namazie wypowiedziała się również przeciwko relatywizmowi kulturowemu w odniesieniu do praw człowieka i równości, potępiając fakt, że zachodnia propaganda ignoruje naruszanie praw człowieka i ciemiężenie kobiet w krajach rządzonych przez islamistów pod pretekstem, że takie działania są nieodłączną częścią kultury krajów, w których występują. Podkreśliła również, że najwięksi oponenci wobec prawa szariatu i islamizmu to właśnie ludzie, którzy żyli pod ich rządami i że nikt nie powinien mieć mniejszych praw z powodu swojego miejsca urodzenia.

„Prawa człowieka nie są „zachodnie” lecz uniwersalne i określenie „islamofobia” jest niewłaściwie stosowane ponieważ nie jest to forma rasizmu, a „strach przed islamem i sprzeciw wobec niego nie jest bezpodstawny, ale wręcz konieczny”. Z podobnym przesłaniem wystąpiła w Salt Lake City na Narodowej Konwencji Amerykańskich Ateistów w roku 2014, gdzie wyraziła swój sprzeciw wobec noszenia burki.

Po manifestacji egipskiej blogerki Aliaa Magda Elmahdy, która opublikowała swoje nagie zdjęcia jako formę protestu przeciwko islamizacji, Namazie w lutym 2012 r. zainicjowała wydanie kalendarza ze zdjęciami nagich aktywistek feministycznych. Według Namazie islamiści i prawicowi konserwatyści mają obsesję na punkcie kobiecego ciała. „Chcą nas uciszyć, zmusić do noszenia burki i zakuć w kajdany na całe życie. Nagość łamie tabu i jest istotnym środkiem oporu”, a czyn Elmahdy jest „krzykiem przeciw islamizmowi i ostatecznym aktem buntu”.

Maryam Namazie jest organizatorką Konferencji na rzecz Świeckości (Secular Conference), która odbywa się co roku w Londynie. Gromadzi ona najwybitniejszych przedstawicieli ruchów świeckich, ateistycznych, feministycznych, obrońców praw człowieka z całego świata, wśród których są tak wielkie gwiazdy, jak Richard Dawkins, Lawrence M. Krauss, Dan Barker, Annie Laurie Gaylor, Djemila Benhabib, Taslima Nasreen czy Inna Shevchenko. Fundację im. Kazimierza Łyszczyńskiego reprezentuje Nina Sankari.

Maryam Namazi jest pierwszą laureatką, nadawanego corocznie przez Fundację im. Kazimierza Łyszczyńskiego tytułu Ateistki/Ateisty Roku w kategorii zagranicznej, którą otrzymała w 2014 roku ex aequo z Sanalem Edamaruku. Współpracuje z Fundacją im. Kazimierza Łyszczyńskiego i jest stałą członkinią Kapituły Tytułu Ateisty Roku.

Marek Łukaszewicz

Artykuł ukazał się w drugim numerze Przeglądu Ateistycznego